CKRajdCommando

 27.10.2024r.   Pasmo Przedborski-Małogoskie część wschodnia 

              

     Ostatnio głośno jest w mediach o akcji Lasów Państwowych, które w setną rocznicę ich istnienia chcą utworzyć na teranie naszego kraju, sto nowych rezerwatów przyrody. Dzięki usilnym staraniom kilku społeczników i przyrodników, oraz Stowarzyszenia M.O.S.T., na terenach lasów znajdujących się mniej więcej pomiędzy Tumlinem-Węgle a szosą z Kielc na Zagnańsk ma powstać rezerwat „Puszcza Staropolska” oraz jego mniejsze enklawy. Na wschód od wspomnianej drogi po okolicę Dąbrowy planowane są dwa mniejsze: „Ostoja Wierzejska” i „Polany Wierzejskie”. Teren przyszłego rezerwatu "Puszcza Staropolska" ma na celu zachowanie pozostałości dawnej puszczy o charakterze pierwotnym, zbiorowisk leśnych i stanowisk rzadkich gatunków zwierząt, roślin i grzybów. Na jego obszarze rosną bowiem imponujące, często ponad 200 letnie okazy jodeł, buków, dębów czy grabów. Lasy te są źródliskiem kilku rzek i strumieni, jak Sufraganiec, Lubrzanka, Silnica czy Sufragańczyk.      

   Ostoja Wierzejska to postulowany jako rezerwat, specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 o powierzchni 224,64 hektarów. Jest to zalesiony obszar obejmujący swoimi granicami fragment Góry Wierzejskiej a przedmiotem ochrony jest świętokrzyski bór jodłowy oraz występujące tam gatunki roślin i zwierząt.

       Naszą wędrówkę rozpoczynamy od granicy lasu, na wysokości rozbudowującego się osiedla domków Dąbrowa. Na skraju Wierzejskiego lasu przeprowadzano ostatnio pod ziemią rurociąg gazowy wysokiego ciśnienia, po którym została szeroka blizna.

Na szczęście pomimo prac ziemnych pozostawiono kilka okazów dorodnych dębów, które tu rosły grupo ponad sto lat zanim osiedlili się tu ludzie.

 

        Geologicznie Góra Wierzejska zbudowana jest z piaskowców kwarcytowych, z domieszkami zlepieńców, iłowców i mułowców z epoki dolnego dewonu. Partie szczytową Wierzejskiej stanowi kompleks zbudowany w większości z odpornych na wietrzenie piaskowców kwarcytowych. Okazy drzew, głównie buków i jodeł oscylują w wieku pomiędzy 50 a 200 lat.

      Masyw Góry Wierzejskiej składa się z dwóch wierzchołków pokrytych wychodniami skał piaskowców, mniejszy ze szczytów widoczny na zdjęciu, leżący bardziej na wschód i liczy ok 362 metrów.

Porastające stoki góry dorodne buki, przebarwiając się jesienią robią w promieniach słońca niesamowite wrażenie.

Ścięte pnie starych drzew rozkładane często są przez różne gatunki grzybów, między innymi przez wrośniaka różnobarwnego.

 

W zagłębieniach i koleinach przez cały rok zalega woda opadowa, która jest naturalnym miejscem do napojenia się przez leśne zwierzęta i ptaki.

      Garb Wierzejskiej przecina linia przesyłowa wysokiego napięcia, pod którą co kilka lat wykonywana jest wycinka samosiejek, a z której podziwiać możemy widoki na północne osiedla Kielc.

Powalone często przez wichury murszejące drzewa, są środowiskiem życia wielu gatunków grzybów i bezkręgowców, w tym również roztoczy.

Na najwyższym wierzchołku góry Wierzejskiej (375,8 m) pośród skalnych rosną wychodni dorodne jodły.

      Tuż pod szczytem góry Wierzejskiej zobaczyć możemy pozostałości po kopalniach kwarcytów i długim na 126 metrów szerfie – rowie poszukiwawczym. W obrębie góry znaleźć można również ślady po XIX wiecznych szybach, w których poszukiwano rud żelaza. Prócz nich znajdują się tu pozostałości niewielkich kamieniołomów. Po stronie wschodniej na początku lat 50-tych istniały dwa mniejsze wyrobiska rozpoznawcze, zwane „Ostra Góra”, które po kilku miesiącach opuszczono.

      W latach 1953-59 Spółdzielnia Pracy „Kopaliny Mineralne” wydobywała na południowym stoku Góry Wierzejskiej kwarcyt, z którego wykonywano tłuczeń na potrzeby budowy dróg i nasypów kolejowych. Do kamieniołomu „Wierzejska Góra” doprowadzono kolejką wąskotorową, widoczną na mapie z 1959 roku. Torami o długości ponad dwóch kilometrów wywożono przez las urobek do stacji przeładunkowej na Piaskach. Ze względu na zanieczyszczenie kwarcytów iłami i łupkami, kopalnia ostatecznie została zamknięta w roku 1962. 

Pozostałości po kolejnym miejscu gdzie pozyskiwano kamień. 

Dawna kopalnia -budynek socjalny i torowisko.

Koliba

Pamiątką po czasach kopalni są szerokie rowy i wykopy w których przemieszczały się po torowiskach koliby z wydobytym urobkiem skalnym.

      Jeszcze jedno z zachowanych wjazdów na teren kopalni. Jako ciekawostka - penetrując te miejsca pod koniec lat 90-tych, widziałem tam kilka prymitywnie skleconych chat w których mieszkali cygańscy imigranci, masowo przybywający wtedy do naszego kraju. Do dziś przeszukując dno wyrobiska możemy znaleźć pozostałości po tej „osadzie”.

 

Inną pamiątką po istniejącym tu sporym wyrobisku, jest porośnięta już drzewami ogromna hałda usypana w wyniku prowadzonych prac wydobywczych.

Opuszczając tereny kopalń kierujemy się na zachód, oznakowanym żółtym szlakiem wokół Kielc.

Bliżej szosy na Zagnańsk zobaczyć możemy kolejne pozostałości po prastarej puszczy świętokrzyskiej, w postaci okazałych jodeł i dębów.

 W poszyciu leśnym zobaczyć możemy licznie rosnące ciemnozielone mchy i porosty.

Na tym terenie znajduje się zlewnia niewielkiego potoku Sufragańczyk, którego wschodnia odnoga wypływa ze zbocza Małej Krzemionki.

       Mchy przystosowane są do gromadzenia dużych ilości wody, chronią glebę przed szybkim wysychaniem i tym samym utrzymują w niej większą wilgotność. Wiosną z zielonych kęp mchów wyrastają długie zarodnie zakończone puszkami o różnych kształtach, w zależności od gatunku.

Pnie obumarłych lub ściętych drzew porastają różnego rodzaju pasożytujące huby, jak widoczny na zdjęciu pniarek obrzeżony.

       Innym „mieszkańcem” pni jest grzyb należący do rodziny pierścieniakowatych - łuskwiak zmienny. Rośnie w gromadzie na terenie lasów liściastych i mieszanych, ale też w parkach i ogrodach, na obumarłych pniach i gałęziach drzew liściastych. Jego owocniki możemy spotkać od kwietnia do listopada. I tym „grzybowym” tematem zakończę dzisiejszą foto-opowieść. Zapewne wkrótce ponownie odwiedzę te lasy z kolejną relacją, lecz tym razem będą to tereny bardziej na północ, gdzie powstać ma rezerwat ”Puszcza Staropolska”.