CKRajdCommando

 26.03.2024r.   Ponidzie - "Polska Toskania" 

                       

          Kiedy nastaje wiosna, czas odwiedzić naszą jedną z świętokrzyskich krain – Ponidzie. Pofalowane gipsowo-wapienne wzgórza otoczone lasami i polami uprawnymi, szczególnie wczesną wiosną pełne są sielskiego uroku. Przydrożne figury - zwane świątkami, które bielejąc na tle świeżo zaoranych pól, nadają temu miejscu dodatkowego klimatu. Jadąc nieraz z Pińczowa w stronę Chrobrza podziwiam wyniosłe wzgórze, zwane Byczowską Górą i myślę sobie, że muszę się na nią kiedyś udać. I właśnie ostatnio miałem okazję wdrapać się jej szczyt, aby podziwiać z niej rozległe widoki. A więc czas na kolejną fotograficzną wyprawę, w północno-zachodnie rejony Kozubowskiego Parku Krajobrazowego.

Naszą tegoroczną przygodę z Ponidziem zaczniemy w Młodzawach Małych. Wieś powstała jeszcze w średniowieczu, w roku 1326 i była siedzibą parafii rzymskokatolickiej. Stoimy właśnie pod kościołem pw. św. Ducha i Matki Boskiej Bolesnej.

      Późnobarokowy kościół w Młodzawach Małych został wybudowany w latach 1716-1720, a fundatorem jego był podczaszy bracławski - Michał Kępski. Na głównej fasadzie kościoła znajdują się figury świętych: św. Jana Kantego, św. Floriana, św. Wojciecha i św. Stanisława, zaś nad nimi umieszczona jest figura Jezusa Chrystusa. Wewnątrz świątyni zobaczyć możemy wspaniałe sklepienie kolebkowe z lunetami a na ołtarzu głównym, pochodzący z I poł. XVII wieku obraz Matki Boskiej Młodzawskiej, uznawany za cudowny. Pod prezbiterium znajdują się krypty grobowe rodu Wielopolskich, jednych z właścicieli okolicznych dóbr.  

 

Kościół okala gruby mur a przed jego frontem znajduje się barokowa brama-dzwonnica z 1779 roku.

     Fasada kościoła wykonana z kamienia pińczowskiego posiada wiele ciekawych wpisów, wykonanych ręcznie przez mieszkańców i odwiedzających to miejsce pielgrzymów. To taki jakby pamiętnik wyryty na kartach świątynnych murów. 

 

Opuszczamy otoczenie młodzawskiego kościoła i udajemy się polną drogą w stronę wsi Mozgawa.

 

       Po drodze wędrujmy przez głęboki lessowy wąwóz, powstały zapewne w wyniku erozji i z pomocą wozów konnych, które przez wieki tędy się przemieszczały. 

 

Wąwóz ten przed laty został uwieczniony na zdjęciu naszego największego, kieleckiego mistrza fotografii – Pawła Pierścińskiego 

 

      Po przejściu drogi w stronę Wiślicy wspinamy się grzbiet wapiennego wzgórza, którego zwieńczeniem jest wspomniana Byczowska Góra. W oddali widać kościół w Młodzawach na tle pól przedzielonych trawiastą miedzą.

       Z zachodniej strony Byczowskiej Góry rozpościera się wspaniały widok na malownicze doliny i lasy Kozubowskiego Parku Krajobrazowego. Wokół rozsiane są małe wioski otulone zielenią pół, połączone siecią krętych dróg, w których czas biegnie znacznie wolniej niż w betonowych miastach.

 

Czas na chwilę zadumy i podziwianie wspaniałych widoków.

 

Stojąc na krawędzi wyniosłego wzgórza, podziwiamy ciekawe formy ukształtowania terenu.

 

    W wyniku erozji wodnej, powstałej od wypłukiwania lessowo-wapiennych struktur wzniesienia, przez wieki powstawały malownicze wąwozy i zagłębienia, które porosły trawami i różnego rodzaju roślinnością stepową.

       Czas opuścić to widokowe wzgórze i skierować się dalej na zachód. Po przejściu niewielkiej rzeczki Mozgawka docieramy do Kozubowa.

 

Wewnątrz wioski stoi przydrożna figura „serca Jezusa” na tle klimatycznie zarośniętego, opuszczonego domu.

 

      Wczesna wiosna to czas kiedy zakwita fiołek wonny (leśny), rosnący chętnie na podłożu wapiennym, którego piękny zapach zawsze kojarzy mi się z wiosną. Napar z tych kwiatów to wspaniały, naturalny lek na kaszel i oczyszczenie organizmu z niepotrzebnych toksyn. Często uprawiany jako roślina ozdobna, upiększa przydomowe ogródki.

A my ruszamy dalej, kolejnym lessowym wąwozem zataczając kilkukilometrowy krąg, wokół Kozubowa.

Mirek i triangul - taki duet ;)

 

        Wędrując przez zachodni kraniec przysiółka Bugaj, mijamy rząd starych, pomnikowych lip drobnolistnych pamiętających zapewne jeszcze stojący tu opodal dwór.

 

W końcu docieramy do kolejnej z dzisiejszych atrakcji, malowniczego wąwozu zwanego „Żydowski Dół”.

      „Żydowski Dół” to ciągnący się ponad pół kilometra lessowy wąwóz, zalesiony liściastymi drzewami właśnie o tej porze roku wspaniale nadający się do penetracji.

Na jego dnie spoczywa wiele obumarłych konarów, które runęły na jego dno i ulegają rozpadowi.

 

       Jako, że w tym roku wiosna wybuchła znacznie wcześniej, już dawno obudziły się żaby i po swoich miłosnych harcach zniosły skrzek w różnych zagłębieniach zalanych wodą. Oby tylko nie pojawił się silniejszy mróz, bo wtedy już nie wyklują się z niego kijanki.

 

      A to przedstawiciel wczesnowiosennych kwiatów - lepiężniki różowy. Najobficiej rozwija się w wilgotnych zaroślach nadrzecznych, nad brzegami potoków, w rowach i wąwozach, tworząc nieraz duże, jednogatunkowe skupiska. Lubi gleby próchniczne, okresowo podmakające i jest hemikryptofitem, czyli rośliną naziemnopączkową, której pączki znajdują się tuż przy powierzchni ziemi. Jest również wskaźnikiem dobrze natlenionych wód.

 

Udajemy się dalej na wschód, wędrując doliną potoku mijamy pasy pól uprawnych.

       W oddali widać bielejący na tle skarpy Byczowskiej Góry pomnik Republiki Pińczowskiej. Republika Pińczowska to był jak wiemy z historii II Wojny Światowej, obszar wyzwolony spod okupacji niemieckiej. W wyniku wspólnych działań zbrojnych przez połączone oddziały partyzanckie: Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej, w okresie 24 lipca–15 sierpnia 1944 roku obszar ten został wyzwolony spod niemieckiego okupanta.

       Po przekroczeniu szosy idziemy dalej na wschód, aby dotrzeć do klimatycznego wąwozu ze świętymi figurami. Te późnobarokowe figury przydrożne, powstały w 1735 roku i przedstawiają św. Jana Kantego, ukrzyżowanego Chrystusa i św. Jana Nepomucena.

 

       Tuż przed Młodzawami przechodzimy jeszcze kolejnym zarośniętym wąwozem i udajemy się na parking pod kościołem. W tym miejscu czas zakończyć naszą foto-wędrówkę.